J.S.Bach「ロ短調ミサ」BWV232 “Dona nobis pacem”「平和」


FavoriteLoadingお気に入りに追加

J.S.Bach 「ロ短調ミサ」BWV232 褶曲 Dona nobis pacem「われらに平和を与えたまえ」ユネスコ記憶遺産

『ヨハネによる福音書』1章 29から
「愛」世界にひとりでもバッハをうたを愛する人が増えれば、戦いや争いを減らせる・・・
最晩年の傑作を歌う!ロ短調ミサ曲の最後のこの曲を。それは「平和への祈り」

合唱の機会がやってくる。思えば 2年前 マーラーの「復活」ザ・シンフォニーホール また、3年前 ヘンデルの「ハレルヤコーラス」サントリーホールの機会があったが。
今度は、バッハのミサ曲。ミサ曲は 20年ほど前 合唱団に所属、宗教曲をオーケストラ伴奏で出演していた。ラテン語ミサは、モーツァルト「レクイエム」
ヴェルディ「レクイエム」ロッシーニ「ミサ・ソレムニス」他 取り組んできた。

最終的に完成したのは、最晩年の1749年。マタイ受難曲、ヨハネ受難曲と並び、全作品の中で最高峰と評価されている。生涯を通しての総決算として、「フーガの技法」と並ぶ象徴的な作品。「ミサ曲ロ短調は、全人生を捧げて書かれている。盲目となっていた最晩年に完結した。この記念碑的な作品は【ライプツィヒのカントール】が編み出した、音楽の様式と技術のすべてを結集したもの。カトリック的な神の讃美の世界と、ルター派的な十字架信仰の世界が、バッハの崇高な意志により結びついた作品。」
標題はつけておらず、それぞれにラテン語ミサの「Kyrie」「Gloria」「Credo」「Sanctus, Hosanna, Benedictus, Agnus Dei,Dona nobis pacem」が書き込まれていた。

バッハは熱心なルター派の信者だが、カトリック教会の典礼であるラテン語ミサを作曲したのだ。ルター派教会の礼拝はラテン語ミサを継承しており、マルティン・ルターが、ルター派版の「Kyrie」「Gloria in excelsis」「Credo」「Sanctus」の使用を認めていた。また、バッハは典礼で使用するための小ミサ曲を4曲作曲している。

注目するのは、ロ短調ミサ曲の「Sanctus」で、典礼文に若干の改変を行っている。カトリック教会の典礼文では「天と地はあなたの光栄にあまねく満ち渡る」(pleni sunt caeli et terra gloria tua) とするところを、ルター派版の「天と地は彼の光栄にあまねく満ち渡る」(pleni sunt caeli et terra gloria ejus) としている。

楽器の編成は曲によって異なっているから、連続する単一の作品としてはどうなのかといわれるが。「フーガの技法」も楽器を超越する内容である。
教義的な作品が最高の芸術品になった。

【構成】4部 27曲からなる 演奏時間 約135分
Ⅰ MISSA
Kyrie あわれみの讃歌
1 Kyrie eleison  主よ、あわれみたまえ ロ短調 ソプラノ2部 5声合唱 126小節
2  Christe eleison キリストよ、あわれみたまえ ニ長調 ソプラノ2部独唱 85小節
3  Kyrie eleison 主よ、あわれみたまえ 嬰ヘ短調 4声合唱 59小節
Gloria 栄光の讃歌
4 Gloria in excelsis  いと高きところに栄光、神にあれ ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 100小節
5 Et in terra pax  地には平和 ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 76小節
6 Laudamus te  われら主をほめ イ長調 ソプラノ2独唱 62小節
7 Gratuias agimusu tibi  主の大いなる栄光のゆえによりて ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 46小節
8 Domine Deus 神なる主 ト長調 ソプラノ1、テナー独唱 95小節
9 Qui tollis peccata mundi 世の罪を除きたもう主よ ロ短調 4声合唱 50小節
10 Qui sedes ad dextram Patris 父の右に座したもう主よ ロ短調 アルト独唱 86小節
11 Quoniam tu solus sanctus 主のみ聖なり ニ長調 バス独唱 127小節
12 Cum Sancto Spiritu 主のみ聖霊とともに、父の栄光のうちにいます ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 128小節

Ⅱ SYMBOLUM NICENUM(CREDO)「ニカイア信条」信仰宣言
1  Credo in unum Deum 我は唯一の神を信ず ニ調【ミクソリディア】※C♮ ソプラノ2部 5声合唱 45小節
2 Patrem omnipotentem 全能の父 ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 84小節
3 Et in unum Dominum 我は唯一の主イエスキリストを信ず ト長調 ソプラノ1 アルト独唱 80小節
【Variante zu 3が存在】
4 Et incarnatus est 聖霊によりて ロ短調 ソプラノ2部 5声合唱 49小節
5   Crucifixus 我らのため十字架につけられ ホ短調 ソプラノ2 4声合唱 53小節
6 Et resurrexit 聖書にありしごとく ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 131小節
7   Et in Spiritum sanctum Dominum 我は聖霊を信ず イ長調 バス独唱 144小節
8  Confiteor 罪の赦しをうる  嬰へ短調 ソプラノ2部 5声合唱 146小節
– 9  Et expecto 死にし人のよみがえりと ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 105小節

Ⅲ SANCTUS 感謝の讃歌
1  Sanctus 聖なるかな ニ長調 ソプラノ2部 アルト2部 6声合唱 168小節

Ⅳ OSANNA BENEDICTUS AGNUS DEI ET  DONA NOBIS PACEM
1 Osanna in excelsis いと高きところにホサナ ニ長調 各2声 8声合唱 148小節
2 Benedictus ほむべきかな  ロ短調 テナー独唱 57小節
3 Osanna repetatur 【繰り返し】
4  Agnus Dei 世の罪を除きたもう神の子羊よ ト長調 アルト独唱 49小節
5   Dona nobis pacem 我らに平和を与えたまえ ニ長調 ソプラノ2部 5声合唱 46小節

モデラート 2/2拍子 ”Gratias agimus tibi” と同じ。この曲は、BWV68 Also hat Gott die Welt geliebt「げに神はかくまで世を愛して」からの転用。

大曲の終わり ここにのみ、 バッハ自身の”S. D. G. ” (Soli Deo gloriaの略)が書き込まれている。

バッハ 最晩年の集大成。力強い筆致から バッハの意志を読み取る。

歌詞

MISSA
Kyrie キリエ

Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.

Gloria グローリア

Gloria in excelsis Deo.

Et in terra pax hominibus bonae voluntatis.

Laudamus te,
benedicimus te,
adoramus te,
glorificamus te.

Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam.

Domine Deus, Rex coelestis,
Deus Pater omnipotens,
Domine Fili unigenite,
Jesu Christe altissime,
Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris.

Qui tollis peccata mundi,
miserere nobis,
qui tollis peccata mundi,
suscipe deprecationem nostram.

Qui sedes ad dextram Patris, miserere nobis.

Quoniam tu solus sanctus,
tu solus Dominus,
tu solus altissimus Jesu Christe.

Cum Sancto Spiritu in gloria Dei Patris, Amen.

SYMBOLUM NICENUM (Credo)ニカイア信条 クレド

Credo in unum Deum,
Patrem omnipotentem,
factorem coeli et terrae,
visibilium omnium et invisibilium.

Et in unum Dominum Jesum Christum,
Filium Dei unigenitum
et ex Patre natum ante omnia saecula.
Deum de Deo,
lumen de lumine,
Deum verum de Deo vero,
genitum, non factum consubstantialem Patri,
per quem omnia facta sunt.
Qui propter nos homines
et propter nostram salutem descendit de coelis.

Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria virgine,
et homo factus est.

Crucifixus etiam pro nobis
sub Pontio Pilato,
passus et sepultus est.

Et resurrexit tertia die
secundum scripturas,
et ascendit in coelum,
sedet ad dextram Dei Patris,
et iterum venturus est
cum gloria judicare vivos et mortuos,
cuius regni non erit finis.

Et in Spiritum Sanctum Dominum et vivificantem,
qui ex Patre Filioque procedit;
qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur;
qui locutus est per Prophetas.
Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam.

Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum.
Et exspecto resurrectionem mortuorum
et vitam venturi saeculi, Amen.

Sanctus サンクトゥス

Sanctus, sanctus, sanctus
Dominus Deus Sabaoth
Pleni sunt coeli et terra gloria eius.

OSANNA, BENEDICTUS, AGNUS DEI ET DONA NOBIS PACEM

Osanna in excelsis  オサンナ イン ネクシェルスィシス

Benedictus ベネディクトゥス

Benedictus qui venit in nomine Domini.

Osanna in excelsis

Agnus Dei アニュス・デイ

Agnus Dei qui tollis peccata mundi, miserere nobis.

Dona nobis pacem. ドーナ ノービス・パーチェム

プロフィール

Avatar photo
nishikunn
☆PCPAL代表取締役 日本アコーディオン協会理事 FMはしもとパーソナリティー  ピアノテクニシャン  なにわシャンソンコンクール審査員 市ボランティアサークル連絡協議会副会長 TOPページへnishikunnのページ